نقد کتاب چرا ملت ها شکست مي خورند

کتاب چرا ملت ها شکست مي خورند سعي دارد به‌طور جامع شرح دهد که به چه دليل ?.?? هزار ميليون نفر در کشورهاي درحال پيشرفت در فقر به سر مي‌برند و مدام در تقلا هستند تا با درآمدي که گاهي حتي از ?.?? دلار نيز کمتر است روزگار سر کنند. شايد انتظار داشته باشيد اين کتاب ، اثري غم‌انگيز باشد و مطالعه‌اش احساس بدي به شما دست دهد؛ اما بر خلاف انتظار شما، اثري است فرح‌بخش و غني که نويد فرداي بهتر مي‌دهد و شايد بتوان گفت که در نوع خود شاهکاريست.

دارون عجم‌اوغلو و جيمز اي رابينسون، دو نويسنده‌ي پرشور و معتبر اين اثر، کار خود را با دادن اندک چشم‌اندازي به خواننده آغاز مي‌کنند؛ آنها بيان مي‌کنند که برطبق آمار، حتي در اوضاع ملال‌آور اقتصاد اين روزها، يک شهروند آمريکايي به‌طور ميانگين هفت برابر ثروتمندتر از يک شهروند مکزيکي، ده‌ برابر ثروتمندتر از يک شهروند ساکن پرو، حدود بيست برابر ثروتمندتر از يکي از سکنه‌ي جنوب صحراي ساهارا و حدود چهل برابر ثروتمندتر از ساکنين کشورهايي چون اتيوپي، مالي و ديگر کشورهاي آفريقايي است که در شرايط مشابه قرار دارند. دليل چنين اختلاف متحيرکننده‌اي چه مي‌تواند باشد؟

پاسخ نويسنده به اين سوال بسيار ساده است: تصور نادرستي که مدت‌هاست در اذهان عمومي نهادينه شده‌است؛ نويسندگان کتاب پيش رو از مباحثه‌هاي قديمي علمي-اجتماعي بر سر اثبات اين اصل که فقر، پايدار است به تنگ آمده‌اند؛ از نظر آن‌ هافقر را نبايد به حساب موفقيت جغرافيايي بد و الگوهاي فرهنگي نادرست گذاشت و يا آن را از چشم رهبران نالايق ديد.

نويسندگان کتاب «چرا ملت‌ها شکست مي‌ خورند»به جاي آنکه فقر را نتيجه‌ي شانس بد بدانند، تمرکز خود را صرف جريان‌هاي تاريخي و گره‌هايي مي‌کنند که سياست‌هاي دنياي امروز را شکل مي‌دهند؛ سياست‌هاي پيش‌گرفته‌شده در دنياي امروز به دو دسته تقسيم مي‌شوند؛ دسته‌ي اول سياست‌هاي فراگير هستند که موضوعاتي چون توزيع قدرت، بهره‌وري، تحصيلات، فناوري و سلامت عمومي مردم را شامل مي‌شوند و دسته‌ي دوم، سياست‌هاي جانبدارانه و سودجويانه‌اي که ثروت کشور را در يک طبقه‌ي جامعه متمرکز مي‌کنند و تنها به سود قشري خاص، ديگر افراد جامعه را کنار مي‌گذارند.

دارون عجم‌اوغلو و جيمز اي رابينسوندر ادامه بعد از بررسي تاريخ کشورهايي چون کنگو و موشکافي علل سياسي که سبب فقر و تيره روزي طولاني‌مدت مردم اين کشورها شده است، اين نکته را نيز يادآور مي‌شود که هستند کشورهايي که زماني در شرايط ناگوار مشابهي به سر مي‌بردند اما موفق شدند تا راهي به‌سوي نجات بيابند. آن‌ هابه اين نتيجه مي‌رسند که دليل اصلي سعادتمندي و يا بيچارگي مردم يک کشور را فقط و فقط بايد در سياست‌هاي حاکم بر آن کشور جست‌‌وجو نمود؛ اگر کشور بوتسوانا توانست اوضاع خود را سروساماني دهد، به اين دليل بود که سياست‌هاي خود را تغيير داد و آن‌ها را بر پايه‌ي دستيابي به ثروت و سعادت تنظيم کرد؛ اگر کنگو و زيمباوه در چرخه‌ي بي‌پايان فقر و بدبختي گير افتاده‌‌اند به اين دليل است که هرگز براي رهايي از فقر تلاش نکرده‌اند.

نويسندگان کتاب از معترضان مصري در ميدان التحرير نيز سخن مي‌گويند؛ به نظر آن‌ هاآن معترضان تماماً حق اعتراض داشند. دولت فاسد و سست مردم را از رسيدن به ثروت بازمي‌داشت و آن‌ها را از استفاده از توانايي‌هاشان منع مي‌کرد. مصر کشوري فقير بود به اين دليل که اداره‌اش به دست گروهي اندک بود که مهره‌هاش شطرنج را گونه‌اي چيده بودند تا خود، کساني باشند که از اين بازي قدرت سود مي‌برند؛ حتي اگر اين سود به قيمت تيره‌روزي عموم مردم باشد.

در کشورهايي چون کره‌ي شمالي، هايتي و سومالي که در شرايط مشابه به‌سر مي‌برند، قدرت تنها در دست عده‌ي محدودي است که به هر ريسماني بتوانند چنگ مي‌زنند تا از قدرت جدا نشوند. موضوع بسيار سرراست و واضح است؛ دولت‌هايي که سياست‌هاي فراگيري دارند مردم خود را به سعادت و ثروت مي‌رسانند و براي کشور خود پيشرفت و ترقي را خواستارند.

اين در حالي است که دولت‌هاي سودجو چيزي جز فقر، رکود و محروميت براي مردم خود به بار نمي‌آورند؛ حال هرچند قرن هم که مي‌خواهد گذشته باشد. حقيقت تلخ آن‌جاست که برکنارکردن يک گروه از قدرت و نشاندن گروهي ديگر بر مسند آن، اوضاع را تغيير نخواهد داد. مشاهدات ثابت کرده‌اند که کشورهايي که در آن‌ ها انقلاب صنعتيشکل نگرفته‌است همواره نسبتاً فقير خواهند ماند. همانطور که عجم اوغلو و رابينسون در کتاب آورده‌اند، هيچ‌چيز چون موفقيت، کامياب نمي‌شود و هيچ‌چيز چون شکست، زمين نمي‌خورد.

« چرا ملت‌ها شکست مي‌ خورند » کتابي قطور است؛ خواننده اما هنگام مطالعه ابداً حس نمي‌کند که کتابي سنگين در دست دارد. دارون عجم‌اوغلو و جيمز اي رابينسون اميدوارند اين کتاب بتواند تغييري در شرايط فعلي جهان ايجاد کند. برگردان فارسي اين کتاببه قلم محسن ميرداماديو محمدحسين نعيمي‌پورو از انتشارات روزنهروانه‌ي بازار شده است.

رمان پطرزبورگ در دوره‌ي کوتاه اما پرفرازونشيبي در سال ???? ميلادي و در پايتخت روسيه، سنت پطرزبورگ، شکل مي‌گيرد. رمان پطرزبورگ نمايي است از تصاوير و احساسات؛ پنجره‌اي است در غرب و رو به شرق؛ نمادي است از ابهام و تناقض شخصيت‌هاي روسي داستان. در اين رمان تاريخ، فرهنگ و سياست در کنار هم قرارگرفته و درهم‌آميخته‌اند. پطرزبورگ تلاشي است براي کشف هويت يک شهر و درنهايت پي بردن به هويت يک کشور و در آن‌ هم گزارش‌هاي هواشناسي، اخبار روز، اخبار دنياي مد و فن و نيز مسائل روان‌شناختي را مي‌توان يافت. پطرزبورگرماني است که «تمام روسيه در آن خلاصه‌شده است».

نخستين نکته‌ي حائز اهميت درباره‌ي اين رمانآن است که دو نسخه از آن وجود دارد؛ نسخه‌ي اصلي که در سال ???? انتشار يافت و نسخه‌ي ديگري که در سال ???? روانه‌ي بازار شد. نسخه‌ي دوم اين رمان به‌طورجدي توسط نويسنده ويرايش شد و بخش‌هاي قابل‌توجهي از آن حذف گرديد تا مطالعه‌اش براي خواننده راحت گردد. آندي بيه‌لي بخش زيادي از قسمت‌هاي تجربي کتاب را حذف نمود و در عوض ساختارهاي واضح‌تر را به متن افزود. نسخه‌ي کوتاه‌تر کتابچيزي حدود ??? صفحه طول دارد و نسخه‌ي طولاني‌تر آن ??? صفحه است. به همين دليل مطالعه‌ي نسخه‌ي اصلي آن بيشتر توصيه مي‌شود.

گرچه رمان با لحني کلاسيک و هزل گونه آغاز مي‌شود، داستان خانواده‌ي آلباکوف در سال ???? در شهر سنت پطرزبورگبه‌مرور تغيير مي‌کند و با دست گذاشتن بر تناقض‌ها دمدمي‌مزاجي‌هاي شخصيت‌ها تبديل به داستاني مي‌شود که هدف اصلي‌اش کاويدن روان انسان‌هاست. اتفاقات دنياي حقيقي و بيرون از کتاب به‌تدريج در غباري از سردرگمي و غوغاي دروني شخصيت‌هاي داستان، محو مي‌شود. شايد کمي درگير شدن با داستان براي خواننده دشوار باشد و مطالعه‌اش زمان زيادي طلب کند. دليل، آن است که نبايد در جست‌وجوي ساختاري منسجم باشيم و سعي کنيم اتفاقت داستان را در ذهن خود به يکديگر پيوند دهيم؛ تنها در اين صورت است که متوجه استعداد و هنر نويسنده مي‌شويم و آن را تحسين مي‌کنيم.

آندري بيه‌لي در اين اثر خود به شرح تمام تغييرات، درگيري‌ها و آشوب‌هايي مي‌پردازد که زندگي خانواده‌ي آلباکوف را دستخوش تغيير مي‌سازد و شايد به همين دليل است که نويسنده‌ي نامي روس، ولاديمير ناباکوف، اين اثر او را يکي از چهار اثر برتر قرن بيستم در مکتب مدرنيسم مي‌داند. پطرزبورگرماني است سرشار از لذت؛ رماني است غزل گونه و اثري است در گراميداشت تمام موضوعات شگفت‌آور و حتي تکراري ادبيات روسيه. باورنکردني است! لازم است تکرار کنم که ناباکوف اين اثر را يکي از چهار اثر برتر قرن بيستم مي‌داند!

درباره‌ي آندري بيه‌لي

آندري بيه‌ليمتولد ?? اکتبر ???? شهر مسکو، کشور روسيه، است. وي در ? ژانويه ???? چشم از جهان فروبست. آثار او بيشتر در زمينه شعر و داستان‌هاي تاريخياست. او بيشتر تحت تأثير نويسندگاني چون داستايوسکي، آنتون چخوف و الکساندر بلاک فعاليت مي‌کرد.بوريس بوگاف را بيشتر به نام هنري او، يعني آندري بيه‌لي مي‌شناسند. بيه‌لي فرزند خانواده‌اي انديشمند بود.

پدر او، نيکولاي بوگاف، از رياضيدانان برجسته و يکي از مؤسسان مدرسه‌ي رياضيات مسکو بود. مادر او در زمينه‌ي علمي فعاليت چنداني نداشت اما يکي از زيباترين و مشهورترين بانوان زمان خود و نقل مجالس بود. بيه‌لي در جواني در کنار ادبيات به مباحث ديگري چون موسيقي، فلسفه و رياضي نيز علاقه نشان مي‌داد. او بيشتر به سبب مقالات تأثيرگذار فلسفي خود مشهور شده است؛ مقالاتي که در آن‌ها به هندسه و احتمالات حمله کرده است. برخلاف علاقه‌ي پدر به رياضيات، يا شايد به دليل علاقه‌ي پدر به علم رياضي، بيه‌لي به تکرار در آثاري چون کوتيک لتف، به نظريه‌ي احتمال اشاره‌کرده است.

برگردان فارسي اين اثر به قلم فرزانه طاهري که از نشر مرکز منتشر شده است.

مشاهده کتاب: https://www.cavack.com/Item/35062

چرا مردان عاشق زنانزيرک مي‌شوند؟

رمان شوخ‌وشنگ و رک شري آرگو، با عنوان « زنانزيرک: چرا مردان عاشق زنان زيرک مي‌شوند»، به خانم‌ها ياد مي‌دهد که چگونه احترام و علاقه‌ي مردان را به خود جلب کنند. اين کتاب هماني است که هر بار که بخواهيد در روابطتان با اعتمادبه‌نفس بيشتري جلو برويد به سراغش مي‌رويد. شري آرگودر اين رمان تجربيات متعددي را با جزييات در اختيار مخاطب قرار مي‌دهد و نصيحت‌هاي او همان نصيحت‌هايي است که هنگام مشورت با يک خواهر بزرگ‌تر مي‌شنويد. شري آرگودر اين کتاب سعي بر توضيح اين مسئله دارد که بيش‌ازحد خوب بودن هميشه به معناي جلب‌توجه بيشتر مردان نيست. در اين کتاب با بيش از صد مرد مصاحبه شده و در قالب اين مصاحبه‌ها، خواننده راهنمايي مي‌شود و درباره‌ي طرز تفکر مردان چيزهايي ياد مي‌گيرد. اين آقايان توضيح خواهند داد که:?

• چرا زنانقدرتمند جذاب‌ترند؟
• آيا مردان همواره سراغ زنانضعيف مي‌روند تا رابطه را بر اساس اصول خود جلو ببرند؟
• چرا مردان مخفيانه به سمت زنانبي‌پروا کشيده مي‌شوند؟
• چه چيزي يک مرد را ديوانه‌وار عاشق شما مي‌کند؟

اين کتاب قادر است ديدگاه اکثريت را درباره‌ي مفهوم «دختر خوب» تغيير دهد و براي مفهوم «دختر شيطان و زيرک» تعريف جديدي ارائه مي‌دهد. اين کتابجذابو جالب شري آرگونخستين بار سال ???? منتشر شد. هرکسي اسم آن را بشنود پيش خود مي‌گويد حتماً بايد نگاهي بهش بيندازم. اين کتاب هم‌چنين يکي از پرفروش‌ترين‌هاي نيويورک‌تايمزنيز هست.

کلمه‌ي «شيطان» معمولاً بسياري معنا و مفهوم منفي به دنبال خود در ذهن شنونده تداعي مي‌کند. در اين کتابزنان متوجه هر اشتباهي که درگذشته در ارتباطشان با مردان مرتکب شدند مي‌شوند و براي رسيد به موقعيت در زندگي عشقي‌شان استراتژي‌هايي مي‌آموزند. « زن زيرک» از ديد شري آرگو، زني است که مي‌داند کيست و چه مي‌خواهد. اين زن از اينکه تعيين کند يک مرد چگونه بايد با او رفتار کند ترسي ندارد و هرگز اجازه نمي‌دهد مردي او را کنار بزند. اين زن زيرک مهارت‌هاي ارتباطي بالايي دارد و مي‌داند چطور افکار و احساساتش را به اشتراک بگذارد و از همه مهم‌تر؟ شخصيت جذابي دارد.

يکي از راهکارهايي که آرگو پيش پاي خواننده‌ي کتابمي‌گذارد صداقت است. براي مثال زماني که پسري از شما مي‌پرسد: دوست داري کجا غذا بخوريم؟ يا چي دوست داري بخوري؟ با او صادق باشيم. مثالي که خود او مي‌آورد جوابي است که اکثر دخترها مي‌دهند: هر جا/ هرچه که خودت دوست داري. با اين‌گونه پاسخ دادن درواقع داريد به او مي‌گوييد که بودن با من کار آساني است و به‌مرور براي او خسته‌کننده مي‌شويد؛ يعني واقعاً او از شما پرسيد چي دوست داري و شما جواب داديد هرچه که خودت دوست داري؟! هر زني که داشتنش آسان باشد از ديد مردان آن‌قدر جذاب نيست که آدم دنبالش برود. نکته‌ي اخلاقي اين مثال اين است که نبايد سعي کنيد قرار گذاشتن با شما کار آساني باشد، نبايد سعي کنيد کنار آمدن با شما کار آساني باشد، نبايد فقط محض خاطر طرف مقابلتان سعي کنيد آدم ديگري باشيد که او به‌زحمت نيفتد. فقط بايد خودتان باشيد. جاي اينکه انتخاب را به او واگذار کنيد، بگوييد: من سوشي مي‌خورم. يا الآن دلم يه همبرگر درست‌وحسابي ميخواد، يا هر چيزي که واقعاً دوست داريد. بگوييد: مرسي که پرسيدي! تو خيلي دوست‌داشتني‌اي!

مطالعه‌ي کتاب را که ادامه دهيد مي‌فهميد چرا همه‌ي «دخترهاي خوب» مجرد مانده‌اند. يک مثال ملموس براي ما دختران دانشجو زماني است که يک پسر ما را بپيچاند. يک‌بار اشتباه قابل‌چشم‌پوشي است اما اگر يک اشتباه را چند بار تکرار کنيد يعني يک جاي کار مي‌لنگد. شايد فکر کنيد که در کل شما پسرهاي به‌دردنخور و غيرقابل‌اعتماد را جذب خود مي‌کنيد؛ پسرهاي زيادي وارد زندگي شما مي‌شوند و ماندن نيستند و شما هم منتظر کسي هستيد که بشود رويش حساب کرد. با خواندن اين کتاب مي‌فهميد که بايد تغيير رويه بدهيد. شري آرگوبراي اين مشکل يک‌ راه‌حل ارائه مي‌دهد که بسيار هم ساده و سرراست است. چه بايد بکنيد؟ اگر بله قربان گوي طرف هستيد بايد يک راه ديگر پيش بگيريد. چرا؟! چون ديگر بزرگ‌شده‌ايد و لازم نيست به کسي بي‌چون چرا بگوييد چشم! به‌جايش مي‌گوييد: وقت من باارزش است. خيلي خوب مي‌شود اگر بگذاري کمي تنوع ايجاد کنم. من امشب را با دوست‌هاي خودم مي‌گذرانم. طبق دستورالعمل‌هاي آرگو، حتماً لازم نيست بدجنس و بدخلق باشيد تا شما را دختر «شيطان و زيرکي» بدانند؛ تنها کافي است رک باشيد و شأن خود را حفظ کنيد.

يکي از موضوعاتي که در اين کتاب مفصلاً به آن پرداخته‌شده اين است که چگونه بايد موقعيت‌هاي مختلف را مديريت کرد. اينکه شما با هر موقعيتي چگونه برخورد مي‌کنيد چيزهايي زيادي درباره‌ي شخصيت شما به طرف مقابلتان مي‌گويد. هدف نهايي اين است که شما براي خود معيارهايي مشخص کنيد و اين معيارها را در انتخاب آقاياني که با آن‌ها قرار مي‌گذاريد لحاظ کنيد. با پيشرفت رابطه، بايد سليقه‌تان را زيرکانه در واکنش‌هايتان نشان دهيد. به‌اين‌ترتيب طرف مقابل به‌مرور شما را مي‌شناسد و مي‌داند چه چيز ازنظر شما باحال هست و يا نيست؛ او خواهد دانست که به‌عنوان يار شما، چه‌کار بايد بکند و چه‌کار نبايد بکند. اگر شما بدانيد واقعاً چقدر بي‌نظير و باکلاسيد و براي خودتان احترام قائل باشيد و اين را در رفتارتان نشان دهيد، اين آقا حالا حالاها دوروبرتان مي‌پلکد. چيزي که در دنياي امروز و خصوصاً دانشگاه‌ها مي‌بينيم، اين است که دخترها به‌سادگي خود را در اختيار پسرها قرار مي‌دهند، انگار که تين موضوع اصلاً مسئله‌ي خاصي نيست. اين پسر ممکن است به رابطه متعهد شود، اما يادتان باشد، اگر داشتن شما تا اين حد ساده باشد، او هرگز شما را جدي نخواهد گرفت. کدام‌يک را ترجيح مي‌دهيد؟ اينکه الهه‌ي او باشيد يا اسباب‌بازي‌اش؟ همم!

اين کتاب چشمتان را روي خيلي از حقايق باز مي‌کند. هيچ‌گاه دنبال زنانبي‌نقص و کامل نيستند؛ مردها دنبال زنان جذاب هستند. هرچه بيشتر سعي کنيد بي‌نقص باشيد، بيشتر در راضي نگه‌داشتن او تلاش مي‌کنيد و به‌مرور او را پرتوقع مي‌کنيد. بامطالعه‌ي اين کتاب ياد مي‌گيريد که: خودتان را دوست داشته باشيد و روي خود کار کنيد. اين حرف را ممکن است خيلي جاها شنيده باشيد اما اين يک‌بار را جدي بگيريد. بعدها خواهيد فهميد که اين موضوع چقدر اهميت دارد. ??? ذهن خود را سالم نگه‌داريد چراکه ذهن سالم کليد پيشرفت در زندگي است.

اگر دختر «خوبي» هستيد و مثل عسل شيرينيد اما مجرد مانده‌ايد، اجازه بدهيد شما را با راهکار داغ و جديدي آشنا کنم: مطالعه‌ي کتابزنان زيرک اين کتابرا که بخوانيد مي‌فهميد چرا مجرد مانده‌ايد!

اين کتاب توسط انتشارات دانژهو با ترجمه‌ي سميرا ساجدي منتشر شده است.